بنا بر پیش‌بینی سازمان هواشناسی، برخی استان‌ها در دو روز گذشته با گرم‌ترین روزهای خود روبه‌رو شده‌اند. این در حالی است که عده‌ای معتقدند شرایط حال حاضر به دلیل تغییر اقلیم رخ داده است.

تغییر اقلیم حرفی غیرعلمی است

استاد دانشگاه تهران عنوان می‌کند: اینکه می‌گویند اقلیم کره زمین تغییر کرده و دمای هوا افزایش یافته یا افزایش خواهد یافت، حرفی غیرعلمی است؛ چراکه نظام جو و اقیانوس‌ها به‌گونه‌ای است که به‌طور طبیعی خود را پایدار نگه می‌دارد و اجازه نمی‌دهد مقادیرش بیش از حد کاهش یا افزایش داشته باشد.

محمد تقی زمانیان در گفت‌وگو با قدس با تأکید بر اینکه ممکن است میزان بارش‌ها یا سرما و گرمای هوا در یک‌سال کمتر یا بیشتر شود، ادامه می‌دهد: این موارد به معنای تغییر اقلیم نیست، بلکه وضع هواست، وضع هوا به‌طور مرتب تغییر می‌کند و هیچ‌وقت یکسان نیست، اما اقلیم تغییری نمی‌کند و حرف‌هایی که درباره تغییر اقلیم گفته می‌شود، حرف‌هایی غیرعلمی است.

 وی گرم شدن هوا در روزهای اخیر را به دلیل فصل تابستان می‌داند و می‌افزاید: هرساله نیمه مرداد در کشور ما گرم‌ترین روزهای سال است و گرم شدن هوا موضوعی طبیعی است، از این رو پیامدهای تخریب‌کننده زیست محیطی‌ که به اشتباه به تغییر اقلیم نسبت داده می‌شود، هیچ ارتباطی با افزایش دمای زمین ندارد و برخی به دلیل نداشتن شناخت کافی از اقلیم این ادعاها را مطرح کنند.

این کارشناس هواشناسی با بیان اینکه ممکن است در یک سال این گرم شدن بیشتر و سالی دیگر کمتر باشد، ادامه می‌دهد: این موضوع در زمستان هم اتفاق می‌افتد و ممکن است هوا در برخی روزها سردتر از روزهای دیگر شود؛ این موضوعات طبیعت هواست و چیز عجیب و غریبی نیست.

زمانیان با اشاره به اینکه تغییر اقلیمی که در دنیا مطرح می‌شود، تغییر اقلیمی است که به وسیله کارگروه ویژه میان دولت‌ها برای تغییر اقلیم یا آی‌پی‌سی‌سی  مطرح شده، اظهار می‌کند: این مسئله از سال ۲۰۰۷ مطرح و اعلام شده هوای کره زمین گرم‌تر شده به همین دلیل اقلیم زمین تغییر کرده است.

وی با تأکید بر اینکه در همه کشورها موضوع تغییر اقلیم مطرح شده و در کشور ما هم برای بیشتر افراد جا افتاده است، می‌گوید: کسانی که هواشناس باشند و واقعاً اقلیم را بشناسند متوجه می‌شوند استدلال‌هایی که این کارگروه ویژه برای تغییر اقلیم مطرح می‌کند، غیرعلمی است.

گرمای هوا کاملاً طبیعی است

عضو انجمن علوم و فنون دریایی ایران این موضوع را که گفته می‌شود در تهران و یا دیگر نقاط کشور هوا به‌تدریج گرم‌تر شده و از ۶۰سال پیش به این طرف، درجه هوا در تابستان و زمستان بالاتر رفته، کاملاً طبیعی می‌داند و ادامه می‌دهد: روزی که ایستگاه هواشناسی مهرآباد تأسیس شد، این ایستگاه ۴کیلومتر از تهران دورتر بوده، ولی الان در محاصره مکان‌های شهری قرار گرفته و غیر از این چون در تهران باد غربی داریم، یعنی بادهایی که از سمت غرب می‌آیند؛ در غرب تهران به سمت کرج و قزوین در عرض این ۶۰سال آن‌قدر خانه و کارخانه ساخته شده که موجب ایجاد گرما و آزاد کردن گرما شده است.

زمانیان می‌افزاید: گرمای آزاد شده در نتیجه تأسیس این خانه‌ها وارد هوا و «جعبه اسکرین» ایستگاه مهرآباد می‌شود و به همین دلیل این موضوع طبیعی است که دمای هوا را بالاتر نشان ‌دهد.

وی تأکید می‌کند با توجه به اینکه افزایش تراکم جمعیت این شهرها تأثیری در وضعیت دمای سایر شهرهای کشور نداشته، یک خرده‌اقلیم محسوب می‌شود و می‌گوید: نوع و سبک زندگی ما سبب شده دمای هوا بالاتر برود؛ زمانی که این خانه‌ها و کارخانه‌ها نبودند دمای هوا پایین‌تر نشان داده می‌شد. گرم‌تر شدن دمای هوای تهران سبب شده در سال‌های اخیر میزان بارش برف و باران هم کمتر شود.

استاد دانشگاه تهران تغییر اقلیم مطرح شده از سوی کارگروه ویژه دولت‌ها را نادرست می‌داند و می‌افزاید: متأسفانه بیشتر کارشناسان بدون اینکه تحقیق کنند و دانش آن را داشته باشند هر اتفاقی که می‌افتد را به تغییر اقلیم ربط می‌دهند.

زمانیان با اشاره به اینکه به عنوان مثال وقتی سطح آب دریاچه ارومیه پایین‌تر می‌آید این ربطی به تغییر اقلیم ندارد، اضافه می‌کند: دلیلش این است ما روی رودخانه‌هایی که به دریاچه ارومیه آب وارد می‌کردند سد ساختیم و مانع شدیم مقدار آبی که نیاز است، وارد دریاچه شود؛ خب طبیعی است ورودی دریاچه ارومیه رودخانه‌ها و بارانی است که می‌بارد و خروجی آن تبخیر است؛ وقتی ورودی را کم کردیم و تبخیر ادامه دارد، طبیعی است تراز دریاچه پایین‌تر می‌رود و این ربطی به تغییر اقلیم ندارد.

وی همچنین پایین‌تر رفتن سطح آب‌های زیرزمینی را به دلیل برداشت‌های بی‌رویه و بیشتر از مقدار آب بارندگی وارد شده به سفره‌های زیرزمینی می‌داند و ادامه می‌دهد: بسیاری از دلایلی که عنوان می‌شود هیچ ربطی به تغییر اقلیم ندارد و متأسفانه این حرف‌ها به دلیل بی‌اطلاعی زده می‌شود؛ در واقع این افراد، برداشت بی‌رویه آب، گرما یا کاهش بارش را ناشی از تغییر اقلیم می‌دانند، در صورتی که این موضوع تغییر وضع هواست و کاملاً متغیر است و باید گفت وضع هوای نقاط مختلف دنیا مانند هم نیست.

وی می‌افزاید: تغییر اقلیم مطرح شده از سوی آی‌پی‌سی‌سی از نظر علمی نادرست است؛ چراکه در بیشتر دنیا وضعیت کنونی ایستگاه‌های هواشناسی با زمانی که تأسیس شدند کاملاً متفاوتی است و وقتی می‌توانیم دماها را با هم مقایسه کنیم که هم محل ایستگاه، هم وضعیت ایستگاه و هم ابزار و روش‌های دیده‌بانی تغییر نکرده باشد.

این کارشناس هواشناسی داده‌های ایستگاه‌های «بیس لاین» در برخی نقاط دنیا که متأثر از فعالیت‌های انسانی نیستند را به واقعیت نزدیک‌تر می‌داند و می‌گوید: اما مشکل اینجاست تعداد ایستگاه‌های «بیس لاین» انگشت‌شمار و بیشتر ایستگاه‌هایی که در کشورهای مختلف تأسیس شده‌اند، ایستگاه‌هایی نیستند که بتوانیم از آن‌ها استنباط آماری داشته باشیم که اعداد برداشت شده برای گرما در روزهای گذشته با امروز قابل مقایسه هستند.

زمانیان می‌افزاید: بیشتر ایستگاه‌های ثبت دمای هوا نه تنها در کشور ما بلکه در بیشتر نقاط دنیا استاندارد نیستند و به هیچ وجه نمی‌توانیم داده‌های عنوان شده را با داده‌های ۵۰ یا ۶۰ سال پیش مقایسه کنیم.  

وی با تأکید براینکه دلایل درستی وجود دارد که اتفاقاً اقلیم پایدار است، تصریح می‌کند: وضعیت کره زمین به خودی خود به‌گونه‌ای است که دمای خودش را کنترل می‌کند و نمی‌گذارد از حدی بالاتر و یا پایین‌تر بیاید؛ مانند نمونه‌هایی که به  آن‌ها «رویداد» و یا «ال‌نینیو» گفته می‌شود که در منطقه خودشان دمای هوا را کاملاً کنترل می‌کنند و اجازه نمی‌دهند از یک حدی بالاتر و یا پایین‌تر برود.

عضو انجمن علوم و فنون دریایی ایران ادامه می‌دهد: فرض کنیم دمای کره زمین بالاتر رفت، در نتیجه، تبخیر اقیانوس‌ها بیشتر می‌شود. در این حالت دو اتفاق می‌افتد؛ نخست اینکه مقدار زیادی بخار آب وارد هوا و سبب می‌شود تابش خورشیدی و یا اشعه خورشیدی پراکنده شود و در نتیجه ابرزایی بیشتر می‌شود؛ این ابرها میزان آفتاب‌گیری زمین را کاهش می‌دهند و در نتیجه دمای هوا پایین می‌آید.

نبود متولی برای شرایط مختلف آب و هوایی

زمانیان به خلأ قوانین برای شرایط مختلف آب و هوایی و نبود یک مرجع و متولی در کشور به دلیل  شناخت نداشتن دولت و یا مجلس از اقلیم اشاره می‌کند و می‌گوید: وضع قوانین در کشور باید براساس توانش اقلیمی توسعه باشد؛ اگر متناسب با توانش اقلیمی، توسعه داشته باشیم؛ مثلاً در دشتی که در طول سال ممکن است فقط ۱۰۰هزار مترمکعب آب به سفره‌های زیرزمینی آن وارد شود بیشتر از این ۱۰۰هزار مترمکعب برداشت نکنیم؛ موجب می‌شود تراز آب‌های زیرزمینی ثابت بماند.

وی با تأکید براینکه باید توسعه را در کشور در همه بخش‌ها مثل راه‌سازی، ساختمان‌سازی، کشاورزی، آب، محیط زیست و... براساس توانش یا ظرفیت اقلیمی قرار دهیم، می‌افزاید: اگر این کار را انجام دهیم یک اقلیم پایدار پیدا خواهیم کرد؛ به عنوان مثال اگر در تهران میانگین تندی هوا و یا باد مثلاً ۵ متر بر ثانیه است؛ میزان آلاینده‌هایی که در این شهر آزاد می‌کنیم، باید به اندازه‌ای باشد که همین میزان باد بتواند آلاینده‌های هوا را ببرد و اگر بیشتر از این آزاد کنیم آلاینده‌ها ماندگار می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: ما قوانینی نیاز داریم که توسعه را براساس توانش اقلیمی در همه زمینه‌ها تعریف کند، اگر این کار را انجام دهیم خیلی از مشکلات گرمایشی و سرمایشی امروز حل خواهد شد. 

استاد دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه برخلاف نظر برخی، گرمای بیش از حد هوا به دلیل وجود گازهای گلخانه‌ای و دی‌اکسید کرن نیست، می‌گوید: خود گازهای گلخانه‌ای عاملی است که موجب می‌شود دمای کره زمین به‌طور میانگین ۱۵درجه سلسیوس باشد، درحالی که اگر گازهای گلخانه‌ای نبودند به منهای ۱۵درجه سلسیوس می‌رسید.

زمانیان اظهار می‌کند: تنها ۳ درصد از این گازهای گلخانه‌ای دی اکسید کربن است و از این ۳درصد، ۳درصد آن انسان‌ساز است، یعنی حدود یک هزارم و این مقدار تأثیر آنچنانی ندارد.